Wstęp
Brytyjskie przepisy prawa regulujące zasady nabywania obywatelstwa są dość złożone. System brytyjski opiera się na prawie krwi, a nie prawie ziemi. Oznacza to, że nie każde dziecko urodzone na terenie Wielkiej Brytanii jest obywatelem brytyjskim. Status prawny rodziców dziecka ma decydujące, ale nie jedyne, znaczenie w kwestii ustalenia praw dziecka do obywatelstwa brytyjskiego.
Jakie są sposoby nabycia brytyjskiego obywatelstwa?
W Wielkiej Brytanii, podobnie jak w Polsce, obywatelstwo nabywane jest z mocy prawa, z chwilą urodzenia się dziecka, jeżeli są spełnione określone warunki prawne. Przewidziana jest również możliwość nabycia obywatelstwa na późniejszym etapie życia dziecka poprzez rejestrację. Rejestracja wiąże się ze złożeniem i pozytywnym rozpatrzeniem wniosku przez Home Office [Urząd Imigracyjny].
Jak ustalić, czy dziecko nabyło obywatelstwo Brytyjskie automatycznie, z mocy prawa?
Jak ustalić status imigracyjny rodzica?
Status osoby osiedlonej i prawo pobytu na czas nieokreślony [indefinite leave to enter/ remain] otrzymuje się po złożeniu odpowiedniego wniosku do Home Office.
Prawo pobytu na czas nieokreślony [indefinite leave to enter/ remain] może zostać udokumentowane poprzez odpowiednią pieczątkę w paszporcie albo w postaci osobnego dokumentu lub karty biometrycznej. Status ten jest przyznawany osobom pochodzącym z krajów spoza Unii Europejskiej. W przeszłości, zanim Polska wstąpiła do Unii Europejskiej, prawo pobytu na czas nieokreślony [indefinite leave to enter/ remain] było przyznawane również obywatelom polskim.
Wniosek o status osoby osiedlonej składany jest (w znacznej wększości przypadków) w formie elektronicznej. Fakt posiadania statusu osoby osiedlonej może zostać potwierdzony przez numer referencyjny nadany w decyzji o przyznaniu statusu osoby osiedlonej. Fakt posiadania takiego statusu może również zostać zweryfikowany poprzez zalogowanie się w bazie danych prowadzonej przez Home Office.
Prawo stałego pobytu [right to permanent residence] nabywa się automatycznie i nie jest ono uzależnione od złożenia żadnego wniosku lub posiania jakiegokolwiek dokumentu. Istnieją wnioski o wydanie dokumentu potwierdzającego fakt nabycia prawa stałego pobytu. Mają one jednak charakter deklaracyjny.
Zdarza się, że obywatele Unii Europejskiej mają błędne przeświadczenie, że nie posiadają prawa stałego pobytu, ponieważ nigdy nie złożyli wniosku o stałą rezydenturę. Nie zdają sobie zatem sprawy z faktu, że ich dziecko nabyło obywatelstwo brytyjskie z mocy prawa i że mogą oni wystąpić w jego imieniu o paszport brytyjski bez wymogu spełnienia jakichkolwiek dodatkowych formalności.
Kiedy nabywa się prawo stałego pobytu?
Obywatele Unii Europejskiej nabywają prawo stałego pobytu automatycznie, jeżeli mieszkają w Wielkiej Brytanii i należą do jakiejkolwiek z poniższych kategorii osób przez okres co najmniej pięciu lat:
pracownik
osoba pracująca na własny rachunek [self-employed]
student posiadający kompleksowe ubezpieczenie zdrowotne
osoba posiadająca własne środki utrzymania i posiadająca kompleksowe ubezpieczenie zdrowotne.
Czy możliwe jest połączenie okresów zatrudnienia osób pozostających w związku małżeńskim lub partnerskim?
Osoby pozostające w związku małżeńskim lub partnerskim nabywają prawo stałego pobytu na terytorium Wielkiej Brytanii, jeżeli mogą wykazać okresy, składające się na termin pięcioletni, podczas których co najmniej jedno z nich pracowało, było osobą samo zatrudnioną, studentem lub osobą samowystarczalną.
Czy przy określaniu prawa stałego pobytu dopuszczalne są jakiekolwiek przerwy w zatrudnieniu?
W przypadku zmiany pracodawców dopuszczalna jest przerwa w zatrudnieniu nie dłuższa niż 30 dni w roku .
Ponadto, obywatel Unii zachowuje status pracownika pomimo ustania stosunku pracy z pracodawcą w następujących okolicznościach:
jeżeli jest okresowo niezdolny do pracy w wyniku choroby lub wypadku (ma to również zastosowanie do osób pracujących na własny rachunek);
utracił pracę ze względów niezależnych od siebie, po okresie zatrudnienia przekraczającym jeden rok i zarejestrował się jako bezrobotny w odpowiednim urzędzie pracy;
utracił pracę ze względów niezależnych od siebie, po zakończeniu umowy o pracę na czas określony, obejmującej okres krótszy niż rok i zarejestrował się jako bezrobotny w odpowiednim urzędzie pracy. W takim przypadku status pracownika zostaje zachowany nie dłużej niż przez sześć miesięcy;
utracił pracę za względów niezależnych od siebie i podejmuje kształcenie zawodowe albo dobrowolnie zrezygnował z pracy i podejmuje kształcenie związane z poprzednim zatrudnieniem.
Ciągłość zatrudnienia nie zostaje przerwana w czasie urlopu macierzyńskiego trwającego nie dłużej niż 52 tygodnie, jeśli kobieta powróciła do pracy po zakończeniu urlopu macierzyńskiego.
Czy możliwe jest nabycie prawa przed upływem pięcioletniego okresu?
Obywatele Unii Europejskiej mogą nabyć prawo do stałej rezydentury, pomimo że mieszkają na terytorium Wielkiej Brytanii przez okres krótszy niż 5 lat, w następujących sytuacjach:
w przypadku osiągnięcia wieku emerytalnego przez obywatela Unii Europejskiej, jeżeli mieszkał on w Wielkiej Brytanii przez nieprzerwany okres 3 lat i pracował przez co najmniej 12 miesięcy przed przejściem na emeryturę*
w przypadku stałej niezdolności do pracy, jeżeli obywatel Unii Europejskiej będący pracownikiem albo osobą samozatrudnioną mieszkał w Wielkiej Brytanii przez nieprzerwany okres co najmniej 2 lat** przed zaprzestaniem pracy, albo jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem w pracy, albo chorobą zawodową, która upoważnia obywatela Unii Europejskiej do renty (w tym wypadku nie ma znaczenia jak długo obywatel Unii Europejskiej zamieszkiwał w Wielkiej Brytanii).
[*] Wymóg odnośnie długości pobytu i pracy w Wielkiej Brytanii nie ma zastosowania do obywatelii Unii Europejskiej gdy małżonkiem albo partnerem cywilnym obywatela Unii Europejskiej jest obywatel Wielkiej Brytanii
[**] Wymóg odnośnie długości pracy w Wielkiej Brytanii nie ma zastosowania gdy małżonkiem albo partnerem cywilnym obywatela Unii Europejskiej jest obywatel Wielkiej Brytanii.
Jak uzyskać paszport dla dziecka, które nabyło obywatelstwo brytyjskie z mocy prawa?
Wniosek o paszport należy złożyć w formie elektronicznej lub papierowej do Passport Office [Urzędu Paszportowego]. Do wniosku należy dołączyć akt urodzenia dziecka oraz potwierdzenie faktu posiadania, przez jednego z jego rodziców, w chwili narodzin dziecka obywatelstwa brytyjskiego, prawa pobytu na czas nieograniczony, statusu osoby osiedlonej lub prawa stałego pobytu. Prawo stałego pobytu może zostać udokumentowane m.in. poprzez roczne rozliczenia podatkowe albo odcinki wypłat za okres pięciu lat. Opłata za paszport dla dziecka poniżej 16 roku życia to £49.00 w przypadku wniosku w formie elektronicznej i £59.50 w przypadku wniosku w formie papierowej. Opłata za paszport dziecka powyżej 16 roku życia jest taka sama jak za paszport osoby dorosłej (odpowiednio £75.00 i £85.00).
Dlaczego wniosek o paszport dziecka może zostać odrzucony?
Oba przypadki dotyczą to wniosków złożonych na rzecz dzieci, których żadne z rodziców nie miało, w chwili narodzin dziecka, obywatelstwa brytyjskiego, prawa pobytu na czas nieograniczony, statusu osoby osiedlonej lub udokumentowanego prawa stałego pobytu i opiera się na dokumentacji potwierdzającej pracę przez okres pięcioletni przed narodzinami dziecka.
Niewystarczające zarobki.
Zdarza się, że Home Office odrzuca wniosek z powodu zbyt niskich zarobków rodzica lub rodziców. W wielu wypadkach Home Office popełnia błąd, ponieważ nie istnieje żaden limit zarobków i praca na część etatu powinna być jak najbardziej brana pod uwagę. Jeśli wniosek został odrzucony z tego powodu, należy skontaktować się z prawnikiem, ponieważ istnieje duże prawdopodobieństwo, że taką decyzję można zaskarżyć.
Brak Working Registration Scheme.
Od 1 maja 2004 do 30 kwietnia 2009***, pracownicy z Polski, Czech, Estonii, Węgier, Litwy, Łotwy, Słowacji i Słowenii byli zobowiązani zgłosić do Home Office fakt podjęcia lub zmiany pracy [wymóg posiadania Working Registration Scheme]. Wymóg ten przestawał obowiązywać po przepracowaniu okresu 12 miesięcy u jednego pracodawcy. Jednakże wielu obywateli Unii Europejskiej nie było świadomych tego obowiązku albo nie wiedzieli, że mają obowiązek zgłosić zmianę pracodawcy, jeżeli nie przepracowali okresu 12 miesięcy u jednego pracodawcy.
Praca przed 30 kwietnia 2009 bez należytej rejestracji pracowniczej w Home Office jest traktowana jako nielegalna i nie jest brana pod uwagę przy ustalaniu prawa do stałego pobytu.
[***] Formalnie obowiązek rejestracji zatrudnienia w Home Office obowiązywał od 1 maja 2004 do 30 kwietnia 2011, jednakże Supreme Court w sprawie Secretary of State for Work and Pensions v Gubeladze [2019] UKSC 31 orzekł, że wymóg ten powinien był obowiązywać tylko do 30 kwietnia 2009.
Kiedy można zarejestrować dziecko jako obywatela brytyjskiego?
Dzieci urodzone w Wielkiej Brytanii, które nie nabyły obywatelstwa brytyjskiego z mocy prawa, mogą uzyskać obywatelstwo brytyjskie poprzez rejestrację m.in. w następujących przypadkach:
jeżeli jedno z jego rodziców uzyskało prawo stałego pobytu, status osoby osiedlonej, albo prawo pobytu na czas nieokreślony [indefinite leave to enter/ remain] zanim dziecko ukończyło 18 lat. Wniosek o rejestrację należy złożyć zanim dziecko osiągnie pełnoletność.
jeżeli dziecko mieszkało nieprzerwanie w Wielkiej Brytanii przez pierwszych 10 lat swojego życia [dopuszczalne są przerwy w pobycie, nie dłuższe niż 90 dni w roku]. Wniosek o rejestrację na tej podstawie może zostać złożony kiedykolwiek, nawet po uzyskaniu pełnoletności przez dziecko.
Czy dzieci urodzone poza terytorium Wielkiej Brytanii mogą zostać zarejestrowane jako obywatele brytyjscy?
Dziecko urodzone poza terytorium Wielkiej Brytanii może zostać zarejestrowane w drodze decyzji uznaniowej. Podczas gdy Home Office jest zobowiązany wydać pozytywną decyzję o rejestracji w stosunku do dziecka urodzonego w Wielkiej Brytanii, które spełnia wszystkie przesłanki prawne, to nie istnieje taka sama zasada w stosunku do wniosków złożonych w imieniu dzieci, które urodziły się poza terytorium Zjednoczonego Królestwa.
Home Office zazwyczaj przychyla się do wniosku o rejestrację, jeżeli spełnione są wszystkie poniższe warunki
dziecko zamieszkuje na stałe w Zjednoczonym Królestwie;
przynajmniej jedno z jego rodziców jest obywatelem brytyjskim albo posiada prawo stałego pobytu, status osoby osiedlonej albo prawo pobytu na czas nieograniczony i jednocześnie rodzic ten również składa wniosek o przyznanie obywatelstwa brytyjskiego;
jest małe prawdopodobieństwo, że drugi z rodziców będzie zmuszony kiedykolwiek opuścić Zjednoczone Królestwo z powodu braku odpowiedniego statusu imigracyjnego (nie dotyczy to przypadku gdy dziecko nie ma kontaktu z drugim z rodziców);
Home Office jest usatysfakcjonowany, że dziecko wiąże swoją przyszłość ze Zjednoczonym Królestwem;
dziecko (które ma powyżej 10 lat) spełnia wymóg dobrego charakteru.
Jakie są opłaty za wnioski o rejestrację dziecka jako obywatela brytyjskiego?
Obecnie opłata administracyjna za rozpatrzenie wniosku wynosi £1,012. Opłaty te często ulegają zmianą i dlatego należy je regularnie sprawdzać.
Comments